SERVİKS KANSERİ
EPİDEMİYOLOJİ VE TARAMA.
Günümüzde jinekolojik kanserler, tüm kanserlerin yaklaşık %15’inden sorumludur. Sıklık sırası ülkemizde serviks, over, endometrium şeklindedir. Jinekolojik kanserler, tüm kanser ölümlerinin %10’undan sorumludur. Servikal kanser kadınlarda görülen maligniteler arasında ikinci sıradadır.
Özellikle gelişmekte olan ülkelerde bir halk sağlığı sorunudur. Erken menopozal yıllarda multipar kadınlarda daha sık görülür. %75-80’i skuamoz hücreli karsinom, %10-15’i adenokarsinomdur. Servikalpreinvaziv lezyonların invaziv kansere dönüşümü 10-20 yıl gibi uzun bir sürede olmaktadır.
Serviks kanseri önlenebilir bir hastalıktır. Servikal kanser nedenleri arasında HPV enfeksiyonları son yıllarda büyük önem kazanmıştır. Serviks kanserinde en yüksek insidans ve mortalite oranları gelişmekte olan ülkelerde bildirilmiştir. Papsmear tarama programlarının yaygın kullanımı ve preinvaziv lezyonların erken tanı ve tedavisi hastalığın az görülmesinde büyük önem kazanmıştır. Etyolojide cinsel yolla bulaşan hastalıklar araştırılmalıdır. Servikal kanser cinsel aktivite ile yakından ilgilidir. Multipl seks partner, ilk cinsel ilişkinin erken yaşta başlaması, erkek partnerin seksüel alışkanlıkları, profesyonel seksüel yaşamı olanlarda kanser eğilimi yüksektir.
Risk faktörleri:
- HPV enfeksiyonu
Genital HPV enfeksiyonları ile serviks kanseri arasında önemli bir ilişki vardır. HPV’nin yaklaşık 100 farklı tipi bulunmaktadır. Servikal kanser tanısında en sık görülen HPV tipleri 16, 18, 45, 31, 33, 35, 52 ve 58 dir. HPV-16 servikalprekanser ve kanser lezyonlarında en sık görülen tipidir.
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
- Çok sayıda cinsel partner
- Düşük sosyoekonomik düzey
- İlk koitus yaşının erken olması(<16)
- Parite
Yüksek paritenin serviks kanseri ile ilişkili olduğu birçok çalışmada gösterilmiştir. Paritenin artışı; doğum travmaları, hormonal değişim, immunosüpresyon ve özellikle eversiyon olmak üzere transformasyon zonunda değişimlere neden olarak serviks kanserinin görülmesine yol açabilir.
- Sigara
Sigara içenlerde serviks kanseri görülme riski fazladır. Servikal mukustaki nikotin karsinonojeniknitrosamine dönüşür. Sigara serbest radikallerde de artışa neden olur. Sigaraya bağlı olarak lokal ve genel immün sistemde süpresyon olduğu görülmüştür.
SERVİKS KANSERİNDE TARAMA
Serviks kanseri tüm kadın kanserleri içinde gelişmemiş ülkelerde 1. sırayı dünyada ise 2. sırayı alır. Aradaki farkın nedeni gelişmiş ülkelerde tarama programlarının rutin uygulanmasıdır.
Tarama için uygun bir tümördür. Çünkü;
- Önemli bir sağlık sorunudur.
- Mortalite yüksektir.
- Preklinik dönemi uzundur.
- Erken evrelerde etkin tedavi yöntemleri ile %100 kür sağlanabilir.
- Preinvaziv dönemde tanınması ve tedavi edilmesi sağlık harcamalarını önemli oranda azaltır.
- Genel jinekolojik muayene tarama yöntemlerinin ilk basamağını oluşturur.
- PapSmear
Serviks kanserinde ideal olan ve en yaygın tarama yöntemi servikalsitolojidir(Papsmear test). Çünkü uygulaması kolay, ucuz, güvenilir ve sonuçları tatminkardır.Papsmear testinin rutin uygulanması ile serviks kanseri insidansında anlamlı bir düşüş izlenmiştir.Smear/Pap-smear testiyle tarama sayesinde erken tanı ve etkin bir tedavi mümkündür.
Ulusal kanser tarama programına göre, serviks kanseri için tarama 30 yaştan sonra başlamalı ve 65 yaşa kadar 5 yılda Pap- smear testi bir tekrarlanmalıdır. 65 yaş ve üzerinde son 2 testi negatif çıkan bayanlar tarama programından çıkarılır.
Yanlış negatif oranların azaltılması amacıyla likit bazlı sitoloji gibi yeni teknolojik gelişmeler devam etmektedir.
- HPV tip tayini
HPV parvovirüs ailesinden DNA virüsüdür. Toplumda latent HPV enfeksiyon prevalansı %8-15’dir. HPV 16-18’in HGSIL ve preinvazivkarsinoma ile ilişkisi, buna karşın HPV 6 ve 11’inde daha çok kondilomlar ve düşük gradedisplazilerde görüldüğü birçok araştırıcı tarafından gösterilmiştir. HPV enfeksiyonları servikalneoplaziler için gerekliysede tek başına yeterli değildir.
- Kolposkopi
Papsmear’in yalancı negatif ve yalancı pozitif oranlarının yüksek olması ve körlemesine alınan servikal biyopsilerin küçük lezyonları atlaması nedeniyle, anormal alanların ve diğer yöntemlerle gözden kaçabilecek lezyonların doğrudan gözlenmesini sağlar.
- Servikografi ve Speküloskopi
- Serviks kanserinde tümör markırlarının tanıdan çok prognostik önemi vardır.
